Strona główna > Działy historyczne > SPOŁECZEŃSTWO

Lista artykułów z działu SPOŁECZEŃSTWO

Ceną było życie…
W marcu 2011 r. roku upłynie 123 lat od urodzin jednej z najwspanialszych kobiet, jakie przeszły przez ziemię zaborską i chojnicką i chlubnie zapisały się w dziejach Chojnic - Bronisławy Stamm z Glinieckich, działaczki społecznej i niepodległościowej, ofiary hitlerowskiego najeźdźcy.

Jednak można?
W latach międzywojennych podobnie jak w całym kraju, tak i w Chojnicach bywały sytuacje wspólnego jednoczenia. Waśnie i zatargi polityczne schodziły na dalszy plan. Tak bywało podczas ważnych świąt kościelnych, państwowych oraz wizyt osobistości.

A to cholera …
W Chojnicach, jak i w innych miastach na przełomie XVIII i XIX wieku, poważnym problemem były zagadnienia sanitarno – zdrowotne. Dla Chojnic istotne było, że zabudowania miejskie nie wykroczyły poza obszar okresu przedrozbiorowego.

Kronika sprzed wieków … (cz. 12.)
Po śmierci ks. Teche protestantyzacja Chojnic przybrała na sile. Za staraniem Stanisława Latalskiego doszło do odebrania dla protestantów 6 włók proboszczowskich i oddania ich w użytkowanie pastorom zatwierdzonym przez Stefana Batorego w 1579 r.

Kronika sprzed wieków… (cz. 11. ostatnia)
Poddaństwo ludzi jest wymownym przykładem na ograniczenie wolności osobistej służby w majątkach dziedziców zachodniopomorskich. Z księgi rady dowiadujemy się mianowicie o schronieniu trzech zbiegów z terenu sąsiedniego księstwa pomorskiego na teren Prus Królewskich, konkretnie w Chojnicach.

Kronika sprzed wieków…(cz. 10.)
Od początku XIV wieku, tj. od roku zajęcia Chojnic przez zakon krzyżacki, miasto stało się terenem symbiozy autochtonicznej ludności polskiej z napływową ludnością niemiecką.

Kronika sprzed wieków… (cz. 9)
Istniał od XV wieku cech cieślów i prawdopodobnie od początku łączył organizacyjnie oba wymienione zawody, zajmujące się obróbką drewna. Założone statutowo współżycie obu branż nie układało się pod koniec XVI wieku (1592).

Kronika sprzed wieków… (cz. 8.)
Piwo było od dawna ulubionym napojem chojniczan. Stąd też chyba wywodzi się żywiołowy rozwój piwowarstwa domowego w Chojnicach, które z biegiem czasu rozwinęło się w browarnictwo i słodownictwo prywatne.

Kronika sprzed wieków … (cz. 7)
Na polecenie rady miejskiej odczytano statut cechu (Rollen), w którym nie znalazło się nic do zaczepienia (nichts sunderliches arein reciprien genabt), uznano więc statut za nadal aktualny i obowiązujący strony.

Kronika sprzed wieków … (cz. 6)
Wiara w możliwość zjednania sobie przy pomocy określonych formułek słownych czy innych praktyk magicznych współpracy szatana i nieznanych sił przyrody, odziedziczona z zamierzchłych czasów.

Kronika sprzed wieków…(cz. 5.)
Kradzieże mienia prywatnego należały do najczęściej sądzonych spraw i zajmują i w księdze zapisów 22 pozycje, będące jak można sądzić, wyciągiem z protokolarza sądowego spraw najbardziej znamiennych, poruszających opinię publiczną ówczesnego społeczeństwa miasta.

Kronika sprzed wieków … (cz. 4.)
Krótko po swoim wyborze na króla Polski, Stefan Batory, z obozu wojskowego zwraca się w roku 1577 do miast pomorskich z monitem ogólnym, przypominającym pilne potrzeby kasy królewskiej i opieszałe płacenie przez miasta akcyzy czyli podatku od obrotu towarowego.

Kronika sprzed wieków … (cz.3.)
Córka zmarłego burmistrza chojnickiego, Jerzego Mosolff - Anna, otrzymała w posagu 200 fl., wyprawienie wesela przez matkę na jej koszt, 3 beczki wina, srebrny pozłacany pas, aksamitną i szarozieloną szubę, zaopatrzenie w przyzwoitą odzież aż do osiągnięcia przez dziewczynę samodzielności.

Kronika sprzed wieków … (cz.2.)
Mieszkańcy naszego miasta nie byli jednolici pod względem językowym. Można zaryzykować przypuszczenie, że większość ludności posługiwała się na co dzień językiem niemieckim.

Kronika sprzed wieków … (cz.1.)
Życie codzienne w Chojnicach w połowie XVI i XVII wieku – na podstawie księgi zapisów Rady Miejskiej z lat 1544 – 1622. (Z języka staroniemieckiego i staropolskiego księgę Rady Miejskiej tłumaczył i opisał Maksymilian Ichnowski.

Mroczna tajemnica
Mimo upływu lat od czasu tragicznych wydarzeń, które wstrząsnęły Chojnicami, później nawet poza granicami kraju – tajemnica morderstwa 18 - letniego gimnazjalisty Ernsta Wintera nadal pozostaje nierozwiązana i budzi sporo wątpliwości.

Garnizon na zachodniej rubieży
Powstanie chojnickiego Batalionu Strzelców w Chojnicach było następstwem walk prowadzonych przez 66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Piłsudskiego, który wszedł w skład Dywizji Pomorskiej z siedzibą w Toruniu.

Opowieści ciekawej treści ...
Julian Rydzkowski w opracowaniu „Chojniczanie Opowiadają” przytacza szereg ciekawostek związanych z historią miasta. Dzięki jego notatkom, które są rezultatem rozmów z mieszkańcami w latach międzywojennych - powstał dokument ukazujący Chojnice, których dzisiaj próżno szukać.

Z burmistrzowskiego pamiętnika
Wspomnienia pochodzą z lat 1742 – 1748. Spisane zostały przez I. G. Goedtke długoletniego sekretarza miejskiego, burmistrza Chojnic, oraz przewodniczącego sądów: miejskiego, opiekuńczego i wetowego.

Wrześniowe salwy ...
Po wysunięciu żądań terytorialnych wobec Polski w marcu 1939 r. wzrosło napięcie wśród społeczności polsko – niemieckiej. Szczególnie zaostrzył się stosunek do ludności niemieckiej.

Raport komendanta MO
Sprawozdania z zachowanych raportów Milicji Obywatelskiej z Chojnic z drugiej połowy lat czterdziestych obfitują w wiele wydarzeń, często tragicznych. W raportach sygnowanych podpisem Jan Tarka Komendant Powiatowy M.O w Chojnicach m.in. czytamy:

Ostatnia ofiara kata
Jeszcze 158 lat temu - egzekucje gromadziły tłumy żądne widoku cierpienia i krwi. Powieszenie, spalenie na stosie, chłosta czy piętnowanie, stało się pokazem sprawności i zręczności kata, oraz jego oprawców.

Wielki pożar
O pożarach nękających Chojnice w średniowieczu powszechnie wiadomo, chociażby z lektury portalu. W tej publikacji cofnijmy się o 75 lat wstecz kiedy to czerwony kur zaatakował tartak w Rytlu. Dziennik Pomorski z 2.07.1936 r. donosił:

Z doniesień prasowych
Pierwszą gazetą wydawaną w Chojnicach, po latach niewoli pruskiej, był „Dziennik Chojnicki”, który ukazał się po raz pierwszy w 1921 roku. Wydawcą tego dziennika był Władysław Juliusz Schreiber.

W rocznicę śmierci „Sokoła”
Emil Aleksander Cysewski – żołnierz TOW „Gryf Pomorski” ps. „Sokół”. Jesienią 1939 r. odbywał służbę w drugim pułku szwoleżerów Starogardzie Gdańskim, wziął udział w kampanii wrześniowej, walcząc z Armią Pomorze nad Bzurą, w Puszczy Kampinoskiej.

Rękopis sprzed lat (cz.1.)
Został znaleziony w Łęgu na strychu domu rodziny Kujawskich, spadkobierców Józefa Kujawskiego, który 118 lat temu zapisywał te kartki. Notatki w nim prowadzone są od 12 września 1893 r. do czerwca 1896 r.

Rękopis sprzed lat (cz.2.)
Został znaleziony w Łęgu na strychu domu rodziny Kujawskich, spadkobierców Józefa Kujawskiego, który 113 lat temu zapisywał te kartki. Notatki w nim prowadzone są od 12 września 1893 r. do czerwca 1896 r. Stanowiły one odpisy korespondencji wysyłanych do „Gazety Gdańskiej”.

Wierni harcerskiej przysiędze…
Podsumowaniem 25 – lecia pracy harcerskiej był Międzynarodowy Zlot Harcerstwa w Spale w 1935 r. pod protektorem i przy udziale Prezydenta RP. Prof. Ignacego Mościckiego.

Zbrodnia wykryta po 6 latach
Rzekomo zaginiony Jan Wera został zamordowany i to przez własnego syna za namową matki. Morderstwo dokonane zostało za pomocą siekiery. W sprawie morderstwa sprawa miała się następująco:

W objęciach kata
W średniowieczu powieszenie, spalenie na stosie, chłosta czy piętnowanie, stało się pokazem sprawności i zręczności kata i jego oprawców. Wg Juliana Rydzkowskiego kamienny pręgierz zwany „Rolandem” był symbolem sprawiedliwości. Od XV do XVIII w. stanowił charakterystyczny element starego rynku, jak

Z posiedzenia Rady Miejskiej
Dzisiejsze obrady znacznie różnią się od tych sprzed 80 lat z wielu powodów. Tematyka jest podobna, bo dotyczy spraw naszego miasta. Ciekawostką jest fakt, iż dawne sesje zwoływano w godzinach popołudniowych, po zakończeniu godzin urzędowania.

W skrzywionej perspektywie historycznej
Publikujemy polemiczną wypowiedź Witolda Looka, kierownika Powiatowego Archiwum Państwowego w Chojnicach w latach 1960 – 1976 do artykułu dr doc. J. Kmiecińskiego „Chojnice w perspektywie historycznej” (Ilustrowany Kurier Polski – nr 215, 6 X 1975 r.).

Panie i Panowie - Prezydent RP
Zapewne takie słowa można było usłyszeć w Chojnicach podczas prezydenckich odwiedzin. Tym bardziej, iż ceremonia powitania wprawiła w zdumienie nie tylko samego prezydenta Wojciechowskiego, ale i towarzysząca mu ekipę.

Problem bezrobocia
Bezrobocie zarówno w mieście jak i na wsi tak jak i obecnie, stanowiło problem w latach międzywojennych. Co prawda było ono o wiele niższe niż obecnie, bo w powiecie chojnickim szacowano je na ok. 5 proc.

Chojnicki Dzwon Gwiazdkowy
Podobnie jak obecnie, tak przed laty chojniccy kupcy doceniali znaczenie reklamy, o czym można się przekonać wertując archiwalne wydania dzienników lokalnych. Unikatową pozycją była jednodniówka przedświąteczna przygotowana przez Juliana Rydzkowskiego.

Cicha noc, święta noc ...
Jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym okres świąt Bożego Narodzenia odznaczał się bogatą obrzędowością. Przemiany polityczne i obyczajowe po II wojnie światowej, przesiedlenia ludności, rozerwanie lokalnych więzów doprowadziły do zaniku bardzo wielu tradycyjnych elementów świętowania.

Z przymrużeniem oka
Historia naszego miasta to nie tylko najazdy, pożary czy inne klęski, które na przestrzeni wieków boleśnie odcisnęły swoje piętno. To również fakty i zdarzenia wspominane z uśmiechem i rozbawieniem.

Przesyłka post factum
Publikujemy list, który w 1986 r. otrzymał Zbigniew Stromski pełniąc w tym czasie stanowisko Kierownika Działu archiwum państwowego w Chojnicach.

Pod znakiem eskulapa
Po licznych perturbacjach związanych z budową nowego szpitala i oddaniu go do użytku w 2002 r. miasto doczekało się obiektu na miarę wymagań obecnych czasów.

„Volkslista” przekleństwo czy konieczność?
Różnorodny w przyczyny i skutki problem powołania do życia na obszarze wcielonym do Rzeszy Urzędu „Niemieckiej Listy Narodowościowej” był przez długi okres czasu od zakończenia drugiej wojny światowej prawie przemilczany.

Działalność świadków Jehowy w Chojnicach
Ruch badawczy założony w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX wieku, początkowo jednolity, po śmierci założyciela pastora Charlesa T. Russela podzielił się na cztery ugrupowania, w tym rutherfordyści, którzy przyjęli nazwę Świadkowie „Jehowy”.

Oszczędność hasłem wszystkich
Pod takim tytułem w roku 1935 r. „Dziennik Pomorski” podsumował dotychczasową działalność Powiatowej Komunalnej Kasy Oszczędności w Chojnicach.

Już tylko we wspomnieniach
Wizerunek miasta kształtował się na przestrzeni wieków. To długi okres czasu. Pozornie...,bo wystarczyło kilkadziesiąt lat, aby ślad bytności ludzi, którzy tu mieszkali i tworzyli zaginął bezpowrotnie. Znamienną jest data 1945 r., kiedy większość opisywanych budowli i firm uległa likwidacji.

Historyczne co nieco ...
Pomysłodawcą i inicjatorem założenia placówki sióstr Franciszkanek w naszym mieście był ks. Augustyn Behrendt w 1864 r. Jego zamysłem było doprowadzenie do realizacji wybudowania zakładu wychowawczego z sierocińcem oraz szpitala w dekanacie chojnickim zarządzanego przez siostry zakonne.

Przyjmę każdą pracę
Bezrobocie zarówno w mieście jak i na wsi tak jak i obecnie, stanowiło problem w latach międzywojennych. Co prawda było ono o wiele niższe niż obecnie, bo w powiecie chojnickim szacowano je na ok. 5 proc. W Polsce problem bezdomności zauważony i dyskutowany był już w latach międzywojennych.

Kościół p.w. Św. Trójcy
Pokolenie urodzone po zakończeniu II wojny światowej niewiele wie o istniejącym przed wojną kościele, znajdującym się na Starym Rynku w Chojnicach. Siedząc w otoczeniu fontanny nie uświadamiają sobie, iż kilkadziesiąt lat temu, kilkanaście metrów dalej znajdował się kościół.

Rajstopy, kwiatek i uścisk dłoni
Wprawdzie Dzień Kobiet w czasie PRL- u był jedną z czołowych okazji wykorzystywanych przez państwową propagandę, to gwoli ścisłości należy wspomnieć, iż święto to zostało uchwalone w 1910 r. na Kongresie Kobiet w Kopenhadze.

Fakty i mity: Leśni ludzie
Do 1956 r. obowiązywała negatywna ocena pracy konspiracyjnej prowadzonej na Pomorzu. Zainteresowanie działalnością konspiracyjną przejawiali jedynie funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa, którzy od 1945 r. przesłuchiwali byłych członków "Gryfa".

Okupacyjne wspomnienia (cz.1.)
Wspomnienia spisane przez Zbigniewa Steinke, który na ich wstępie informuje: „Piszący te słowa chciałby w tych wspomnieniach przedstawić swoje spostrzeżenia z całego okresu II wojny światowej"...

Okupacyjne wspomnienia (cz. 2)
Rok szkolny kończył się w ostatnich dniach marca 1942 r. Jeszcze w tym miesiącu zobowiązany zostałem do zgłoszenia się w miejscowym Arbaitsamt – cie po odebranie nakazu pracy.

By poznać kraj własny ... (ciąg dalszy)
4 sierpnia 1930 r. „Dziennik Pomorski” opublikował krótką informację: „Wczoraj ruszyli w podróż dookoła Polski dwaj członkowie tut. Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej. Są to druhowie Machel i Dończyk. Zamierzają oni pieszo obejść całą Polskę, nie korzystając z żadnych środków lokomocji.

Schronisko dla młodzieży ewangelickiej
Pierwotny budynek obecnej Szkoły Podstawowej nr 3 został wybudowany w okresie zaboru pruskiego w latach 1905 – 1906 przy ówczesnej ul. Dworcowej 50 (Bahnhofstrasse), z przeznaczeniem na nowe ewangelickie schronisko dla młodzieży, którego otwarcie nastąpiło w roku 1906.

Sekcja Żeglarska KPW
Mijający czas zatarł we wspomnieniach wiele z pozoru nic nie znaczących zdarzeń, jednak były na tyle istotne, iż warte są przypomnienia. W czasopiśmie „Kolejowe przysposobienie Wojskowe” nr 12 z 1934 r. czytamy na temat Sekcji Żeglarskiej KPW W Chojnicach.

Karczma Og – Rol
To idealne miejsce na spędzenie wolnego czasu i rozrywkę. W każdy „piątek” dancing, muzyka na żywo. Og - Rol to także zieleń dla Twojego domu i ogrodu.

Fizyk miejski
Chojnice w epoce przedrozbiorowej należały do tych miast na terenie Pomorza Gdańskiego, które poza Gdańskiem, Toruniem i Elblągiem od początku XVII w. zatrudniały częściowo opłacanego z budżetu miejskiego lekarza z wyższym wykształceniem medycznym – tzw. fizyka miejskiego.

Rehabilitacja dowodem na niewinność
Na powojennych losach rdzennej ludności Pomorza zaważyła w znaczącym stopniu polityka narodowościowa władz niemieckich prowadzona podczas II wojny światowej. Po 1945 r. nowe władze rozpoczęły porządkowanie kwestii narodowościowych opierając się na wynikach akcji volkslisty.

Niewinna ofiara wojny
W Chojnicach data 14 Lutego kojarzy się nie tylko z Walentynkami. To także skojarzenie z końcem walk o oswobodzenie miasta z rąk faszystowskiego okupanta. Jak wyglądało to oswobodzenie?

Do woja marsz do woja ...
Mijał dzień za dniem, miesiąc za miesiącem i ani się nie obejrzałem rozpocząłem 19 rok istnienia na ziemskim padole, jak się wkrótce przekonałem przełomowy w moim dotychczasowym i spokojnym życiu.

Beztroskie lata i ... do woja marsz!
Początek lat sześćdziesiątych to okres, w którym uczęszczałem do przedszkola mieszczącego się w budynku dawnego zakładu św. Boromeusza, jeszcze prowadzonego przez siostry zakonne. Bodajże 2 lata później odebrano siostrom przywilej prowadzenia placówki.

Startowali i lądowali w … Chojnicach
Dzisiaj trudno w to uwierzyć, ale faktem jest, że lotnisko w Chojnicach było. Chojnickie lotnisko wraz z hangarem zostało założone przed pierwszą wojną światową i było dość pokaźnych rozmiarów.

Pożegnanie księdza i prezesa
W nr 208 z dnia 9 września 1922 r. w KONITZER TAGEBLATT Generalanzeiger für Westpreussen ukazał się tekst w języku niemieckim dotyczący uroczystości pożegnania księdza Pronobisa odchodzącego z Chojnic.

Śladem rodzinnych korzeni ...
Tradycje chojnickiego browarnictwa sięgają bowiem XV wieku i z męskiego przynajmniej punktu widzenia, są to tradycje chlubne. Miało miasto na przestrzeni wieków wielu znakomitych piwowarów

Czy wiesz, że ...

Średniowiecze

W zachowanej Księdze Zapisów Rady Miasta Chojnic ( 1436 – 1522 ) zwraca uwagę nazwisko bogatych patrycjuszy chojnickich Ossenbrugge. O tym że wpływy bogatego rodu sięgają znacznie wcześniej, dowodzi nazwisko pierwszego proboszcza w Ostrowitem Johana Ossenbrugge, wymienionego w nie datowanych dokumentach krzyżackich z lat 1416 – 23.

Oni też tworzą historię